Buộc thực hiện nghĩa vụ nói chung, buộc thực hiện đúng hợp đồng nói riêng là một trong các phương thức bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của một bên khi có sự vi phạm của bên còn lại.
Theo quy định tại khoản 4 điều 11 Bộ luật dân sự 2015 thì Buộc thực hiện đúng hợp đồng là một trong các biện pháp bảo vệ quyền dân sự. Việc buộc thực hiện đúng hợp đồng có thể thực hiện bằng việc: i) Bên có quyền đưa yêu cầu buộc bên còn lại thực hiện; ii) Bên có quyền yêu cầu cơ quan chức năng buộc bên còn lại thực hiện nghĩa vụ. Đối với các tranh chấp thì thường là Toà án hoặc trọng tài (nếu có thoả thuận).
Theo Điều 297 Luật Thương mại 2005, “Buộc thực hiện đúng hợp đồng là việc bên bị vi phạm yêu cầu bên vi phạm thực hiện đúng hợp đồng hoặc dùng các biện pháp khác để hợp đồng được thực hiện và bên vi phạm phải chịu chi phí phát sinh”.
Có thể liệt kê một số trường hợp buộc thực hiện đúng hợp đồng như sau:
-
Vi phạm giao thiếu hàng hoặc cung ứng dịch vụ không đúng thỏa thuận trong hợp đồng thì phải buộc giao đủ hàng hoặc cung ứng dịch vụ theo đúng thoả thuận trong hợp đồng. Bên vi phạm không được dùng hàng hóa khác chủng loại, loại dịch vụ khác, dùng tiền khác để thay thế nếu không được sự chấp thuận của bên bị vi phạm
-
Vi phạm giao hàng hoá, cung ứng dịch vụ chất lượng kém so với thỏa thuận hợp đồng thì bên vi phạm phải loại trừ khuyết tật của hàng hoá, thiếu sót của dịch vụ hoặc giao hàng khác thay thế, cung ứng dịch vụ theo đúng hợp đồng.
Trường hợp bên vi phạm không thực hiện chế tài buộc thực hiện hợp đồng thì bên bị vi phạm có quyền mua hàng hoặc nhận cung ứng dịch vụ của người khác cùng chủng loại hàng hóa, dịch vụ ghi trong hợp đồng để thay thế, và bên vi phạm phải trả khoản tiền chênh lệch và các chi phí liên quan nếu có; bên bị vi phạm có thể tự sửa chữa hàng hóa, thiếu sót của dịch vụ và được quyền bên vi phạm trả chi phí hợp lý.
Buộc thực hiện đúng hợp đồng nhằm đảm bảo thực hiện trên thực tế hợp đồng đã kí kết. Trong nhiều trường hợp, các chế tài khác như bồi thường thiệt hại hay phạt vi phạm không thể thay thế lợi ích từ việc thực hiện hợp đồng. Việc thực hiện đúng hợp đồng còn thể hiện sự uy tín của các bên giao kết hợp đồng, do đó các bên phải hoàn thành nghĩa vụ của mình để bảo đảm quyền lợi cho phía bên kia.
Buộc thực hiện đúng hợp đồng là một hình thức chế tài được áp dụng phổ biến khi có hành vi vi phạm. Các hành vi vi phạm là hành vi đã không thực hiện đúng những nghĩa vụ đã cam kết:
-
Không thực hiện các nghĩa vụ đã cam kết trong hợp đồng.
-
Thực hiện không đúng các nghĩa vụ như đã thỏa thuận.
-
Thực hiện không đầy đủ các nghĩa vụ đã thỏa thuận.
Chế tài này tương đương với trách nhiệm phải thực hiện nghĩa vụ, với trách nhiệm này, người vi phạm nghĩa vụ phải tiếp tục thực hiện nghĩa vụ theo yêu cầu của bên kia. Loại trách nhiệm này bao gồm:
-
Trách nhiệm do không thực hiện nghĩa vụ giao vật. (Điều 356 BLDS 2015)
-
Trách nhiệm do không thực hiện hoặc thực hiện không được thực hiện một công việc. (Điều 358 BLDS 2015)
-
Trách nhiệm do chậm tiếp nhận việc thực hiện nghĩa vụ dân sự. (Điều 355 BLDS 2015)