Tính mạng con người là vô giá, không thể tính thành tiền. Bồi thường thiệt hại về tính mạng thực chất là bồi thường vật chất phải bỏ ra liên quan đến cái chết của người bị thiệt hại. Người bị thiệt hại, thân nhân của người bị thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm được bồi thường như sau:
1. Chi phí cứu chữa, điều trị, bồi dưỡng, chăm sóc sức khoẻ của người bị thiệt hại trước khi bị chết, như:
- Tiền thuê phương tiện đưa người bị thiệt hại đi cấp cứu tại cơ sở y tế;
- Tiền thuốc và tiền mua các thiết bị y tế, chi phí chiếu, chụp X-quang, chụp cắt lớp, siêu âm, xét nghiệm, mổ, truyền máu, vật lý trị liệu… theo chỉ định của bác sỹ;
- Tiền viện phí;
- Tiền mua thuốc bổ, tiếp đạm, tiền bồi dưỡng phục hồi sức khỏe cho người bị thiệt hại theo chỉ định của bác sỹ…
- Các chi phí thực tế, cần thiết khác cho người bị thiệt hại (nếu có) và các chi phí cho việc lắp chân giả, tay giả, mắt giả, mua xe lăn, xe đẩy, nạng chống và khắc phục thẩm mỹ… để hỗ trợ hoặc thay thế một phần chức năng của cơ thể bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại (nếu có)
2. Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại trước khi chết:
Nếu trước khi tính mặngbij xâm hại người bị thiệt hại có thu nhập thực tế nhưng do bị thiệt hại về tính mạng nên họ phải chữa trị nên thu nhập bị mất hoặc giảm sút thì được bồi thường khoản thu nhập bị mất, giảm sút đó. Theo đó, trường hợp người bị thiệt hại không có thu nhập thực tế thì sẽ không được bồi thường.
- Xác định thu nhập thực tế của người bị thiệt hại:
Nếu người bị thiệt hại có thu nhập ổn định từ tiền công, tiền lương ổn định từ biên chế hoặc hợp đồng lao động thì sẽ căn cứ trên mức tiền công, tiền lương đó để xác định phần thu nhập thực tế.
Nếu người bị thiệt hại có thu nhập tuy nhiên mức thu nhập các tháng khác nhau thì xác định mức thu nhập theo mức bình quân 06 tháng trước khi xảy ra hành vi xâm phạm. Trường hợp thời gian làm việc chưa đủ 06 tháng thì tính bình quân của các tháng.
Nếu người bị thiệt hại có thu nhập thực tế nhưng không ổn định hoặc không xác định được thì được xác định theo (1) mức trung bình của tối thiểu 03 người lao động cùng loại trong xã, phường nơi cư trú hoặc nơi làm việc tại thời điểm giải quyết vụ án (2) mức thu nhập trung bình này phải có xác nhận của UBND cấp xã.
- Xác định thu nhập bị mất hoặc giảm sút:
Bước 1: Tính tổng thu nhập của người bị thiệt hại trong thời gian điều trị (nếu có).
Bước 2: So sanh tổng thu nhập trong thời gian điều trị và thu nhập trước khi bị thiệt hại. Thu nhập trong thời gian điều trị không có thì bị mất thu nhập, nếu thấp hơn so với trước khi bị thiệt hại thì là giảm sút, nếu bằng hoặc cao hơn thì không có thiệt hại.
3. Chi phí và phần thu nhập bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị:
Chi phí hợp lý bao gồm: Tiền tàu, xe đi lại, tiền thuê nhà trọ theo biên lai hoặc thực tế tại địa phương trong thời gian chăm sóc người bị thiệt hại theo yêu cầu của cơ sở y tế điều trị.
Thu nhập thực tế bị mất hoặc giảm sút của người chăm sóc được xác định theo nguyên tắc như trên đây. Trường hợp người chăm sóc không có việc làm hoặc làm việc theo dạng tự do khi có việc khi không, không xác định được thu nhập thì được hưởng tiền công chăm sóc theo mức tiền công chăm sóc người tàn tật theo quy định tại địa phương nơi cư trú hoặc theo mức trợ cấp cho người chăm sóc thương binh bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên.
Trường hợp người bị thiệt hại không có người chăm sóc mà phải thuê người chăm sóc thì các khoản chi phí cho việc thuê người chăm sóc này được coi là thiệt hại được bồi thường.
4. Chi phí hợp lý cho việc mai táng bao gồm:
Các khoản tiền mua quan tài, các vật dụng cần thiết cho việc khâm liệm, khăn tang, hương, nến, hoa, thuê xe tang và các khoản chi khác phục vụ cho việc chôn cất hoặc hỏa táng nạn nhân theo thông lệ chung. Không chấp nhận yêu cầu bồi thường chi phí cúng tế, lễ bái, ăn uống, xây mộ, bốc mộ…
5. Tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng.
Nếu trước khi tính mạng bị xâm phạm người bị thiệt hại thực tế đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng. Những người đang được người bị thiệt hại cấp dưỡng được bồi thường khoản tiền cấp dưỡng, tương ứng đó. Đối với những người mà người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng nhưng sau khi người bị thiệt hại bị xâm phạm tính mạng, thì những người này được bồi thường khoản tiền cấp dưỡng hợp lý phù hợp với thu nhập và khả năng thực tế của người phải bồi thường, nhu cầu thiết yếu của người được bồi thường. Thời điểm cấp dưỡng được xác định kể từ thời điểm tính mạng bị xâm phạm.
5.1. Đối tượng được bồi thường khoản tiền cấp dưỡng, gồm:
- Vợ hoặc chồng không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình và được chồng hoặc vợ là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng;
- Con chưa thành niên hoặc con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình mà cha, mẹ là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng;
- Cha, mẹ là người không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình mà con là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng;
- Vợ hoặc chồng sau khi ly hôn đang được bên kia (chồng hoặc vợ trước khi ly hôn) là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng;
- Con chưa thành niên hoặc con đã thành niên không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình mà cha hoặc mẹ không trực tiếp nuôi dưỡng là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng;
- Em chưa thành niên không có tài sản để tự nuôi mình hoặc em đã thành niên không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình trong trường hợp không còn cha mẹ hoặc cha mẹ không có khả năng lao động không có tài sản để cấp dưỡng cho con được anh, chị đã thành niên không sống chung với em là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng;
- Anh, chị không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình mà em đã thành niên không sống chung với anh, chị là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng;
- Cháu chưa thành niên hoặc cháu đã thành niên không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình và không còn người khác cấp dưỡng mà ông bà nội, ông bà ngoại không sống chung với cháu là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng;
- Ông bà nội, ông bà ngoại không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình và không có người khác cấp dưỡng mà cháu đã thành niên không sống chung với ông bà nội, ông bà ngoại là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng.
Mức cấp dưỡng: Hiện nay, chưa có quy định cụ thể về mức cấp dưỡng. Tuy nhiên, trên thực tế khi xem xét vấn đề cấp dưỡng toà án sẽ căn cứ trên nhu cầu của người được cấp dưỡng, số lượng người cấp dưỡng và mức thu nhập, tài sản của người có nghĩa vụ phải bồi thường. Thông thường đối chiếu căn cứ trên mức lương cơ sở được công bố tại thời điểm giải quyết vụ án.
6. Bồi thường tổn thất về tinh thần:
Người được nhận khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần trong trường hợp này là những người thân thích thuộc hàng thừa kế thứ nhất của người bị thiệt hại bao gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người bị thiệt hại. Trường hợp không có người thuộc hàng thừa kế thứ nhất thì người được bồi thường tổn thất tinh thần là người trực tiếp nuôi dưỡng người có tính mạng bị xâm hại.
Việc xác định mức độ tổn thất về tinh thần phải căn cứ vào địa vị của người bị thiệt hại trong gia đình, mối quan hệ trong cuộc sống giữa người bị thiệt hại và những người thân thích của người bị thiệt hại…Mức bồi thường chung khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần trước hết do các bên thỏa thuận. Nếu không thỏa thuận được thì mức bồi thường khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần cho tất cả những người thân thích của người bị thiệt hại phải căn cứ vào mức độ tổn thất về tinh thần, số lượng người thân thích của họ, nhưng tối đa không quá 100 tháng lương tối thiểu do Nhà nước quy định tại thời điểm giải quyết bồi thường.
